I Marieke, you robot

Elf jaar geleden keek ik in de bioscoop gebiologeerd naar de film I, Robot. Ik vroeg mij, zoals vaker tijdens science fiction films, af of dit werkelijk onze toekomst zou zijn?

Zou het echt zo kunnen zijn dat robots bestaan, leven, zelf denken en uiteindelijk de wereld over zouden nemen? Dat laatste leek me de meest onwaarschijnlijke mogelijkheid. Maar nu, elf jaar later, vraag ik me af of dit nog wel zo onwaarschijnlijk is als ik destijds dacht.

Volgens het ‘Oxford English Dictionary’ uit 1848, betekende het woord robot in die tijd “gedwongen arbeid” of “hard werk”. Maar het woord kreeg een andere betekenis toen de Tsjech Karel Čapek het woord ‘robot’ introduceerde in zijn toneelstuk ‘Rosumovi Univerzální Roboti’ uit 1920. Dit toneelstuk, ook wel ‘Rossum’s Universal Robots’ of ‘R.U.R’, gaat over robots gemaakt van organische materialen. Aan het begin van het stuk vinden deze robots het leuk om voor mensen te werken. Naarmate het stuk vordert keren zij zich tegen de mens en dit leidt uiteindelijk (uiteraard) op het uitsterven van het menselijk ras.

In 1954 werd de eerste programmeerbare robot ontworpen door George Devol. Hij noemde deze robot Unimate. In 1961 verkocht hij hem aan General Motors waar hij werd ingezet voor het optillen van stukken heet metaal. Ongeveer 3000 industriële robots waren actief in 1973, rond 2003 waren dit er 800.000. Tegenwoordig zijn er meer dan 1,3 miljoen industriële robots actief die in worden gezet in industrieën als elektronica, rubber en plastic, cosmetica, farmacie enzovoorts.

Keiharde perfectie

De aanwezigheid van robots wordt dus alleen maar groter. En niet alleen om ons een handje te helpen bij het in elkaar schroeven van een auto, maar ook in het dagelijks leven krijgen wij er steeds meer mee te maken. Zo wordt er in Japan een hotel grotendeels gerund door robots en is een Engelse psycholoog ervan overtuigd dat wij over vijftig jaar zelfs seks zullen hebben met robots. Zie je het voor je? Een robot receptioniste die volledig op tilt raakt wanneer je vraagt hoe het komt dat je rekening van de minibar zo hoog is? Of het bed delen met een staaltje “keiharde perfectie”? Want dat is waar psychologe Helen Driscoll het over heeft, wanneer ze zegt dat het denkbaar is dat mensen virtuele of robotseks zullen prefereren boven seks met een minder perfect (echt) mens.

Wordt mijn job straks gedaan door een robot?

Maar wanneer we alle extremen overboord gooien, zijn er natuurlijk ook gevallen waarin robots écht iets goeds kunnen doen. Zoals de ontwikkeling van robots in ziekenhuizen of robots die de eenzaamheid van ouderen tegengaan. Sommigen van ons zijn bang dat robots uiteindelijk het werk van mensen overnemen. Vanessa Evers van de Universiteit Twente vertelt ons dat deze vrees niet geheel onterecht is, maar dat er door de ontwikkeling van robots ook weer andere banen beschikbaar zullen komen. Kijk maar naar het begin van de vorige eeuw. Veel landbouwwerk is ook overgenomen door mechanica, maar hierdoor zijn er wel weer nieuwe beroepen ontstaan, zoals dienstverlening en media (en veel later gevolgd door vakgebieden als PR en marketing).

Alles onder controle

Het is lastig om te voorspellen hoe dit zich zal gaan ontwikkelen. Maar het zal nog wel even duren voordat je robots tegenkomt die daadwerkelijk een vervanging zijn van de mens. Het ontwikkelen van de software die ervoor zorgt dat robots emoties herkennen en hun handelingen daarop aanpassen kost veel geld. En in Nederland missen we nog een aantal grote spelers die hierin geld investeren. Voor mij als controlfreak wel echt een uitkomst, kan ik eindelijk mijn omgeving zo programmeren dat alles loopt zoals ik wil. Maar een avond tussen de lakens met een robot… Die sla ik even over.